Spelling

TIEN VEELGEMAAKTE NEDERLANDSE TAALFOUTEN DIE JE OVERAL ZIET

Ik ben een taalliefhebber pur sang. Ik houd van talen leren, talen analyseren en ik lees graag theorieën over het ontstaan van taal. Als tekstschrijver en NT2-docent zou ik dus kunnen zeggen dat ik van mijn hobby mijn beroep heb gemaakt. Het verbeteren van taalfouten is voor mij dan ook dagelijkse kost. Toch vind ik dat sommige mensen er (in de privésfeer) een beetje in doorslaan. Deze types corrigeren steevast elke typefout in appjes van vrienden, vinden het nodig om een uitgeprint servicebericht van de VVE met blauwe pen te bekrassen en verkondigen op feesten of partijen trots dat ze ‘echte taalnazi’s’ zijn. (Wat op zich natuurlijk ook al een dubieuze geuzennaam is, waar ik me liever ver van houd.)

Ik vind dat hele activistische met betrekking taalfouten zelf dus niet zo nodig. Als docent of bij het redigeren van teksten is het natuurlijk mijn taak. Daarnaast weet ik van sommige vrienden dat ze graag verbeterd willen worden dus dan doe ik het ook. Toch zadel ik anderen liever niet op ongevraagd taaladvies. Bovendien maakt iedereen – dus ook de grootste taalpurist – weleens fouten. Wel vind ik het interessant om met jullie te delen wat mij zoal opvalt. Neem het ter harte of juist met een korrel zout ;).

Tien taalfouten uitgelicht

Missers als dt-fouten, het verschil niet goed maken tussen ‘jou/jouw’ en het onjuist gebruik van ‘hun’ kennen we inmiddels wel. In dit blog wil ik juist tien taalfouten uitlichten die ik vaak zie (zelfs in de geschreven media) maar die over het algemeen een stuk minder in de collectieve ergernis zitten dan bovengenoemde taalfouten.

Fout 1: Zowiezo

Voor eens en voor altijd: ‘sowieso‘ is een Duits woord (en een heel leuk woord wat mij betreft) en dat schrijf je met twee keer een s en helemaal aan elkaar. Er bestaan overigens vele fout gespelde varianten van dit woord. Zo kom je onder andere tegen: ‘so-wie-so’, ‘zowiezo’, ‘zo-wie-zo’, ‘sowiezo’, ‘zowieso’, ‘sowiso’ en het uiterst creatieve maar totaal onleesbare ‘soieso’.

Fout 2: Tenslotte

Ten slotte‘ moet soms met een spatie geschreven worden en soms juist aan elkaar. Toch zie ik dat ‘tenslotte’ bijna altijd aan elkaar geschreven wordt, ook als dit eigenlijk niet correct is. Welke versie je moet gebruiken hangt af van de manier waarop je het gebruikt:

Onthoud het volgende:

Schrijf het los als het ‘tot slot’ betekent.

Ten slotte dronken wij nog een biertje bij café de Blauwe Druif. 

Schrijf het aan elkaar als het ‘per slot van rekening’ betekent.

Ik neem nog één biertje als je dat goed vindt. Het is tenslotte weekend. 

Fout 3: Bij deze

Eigenlijk mag deze niet in de lijst, want bij de laatste aanpassingen in het groene boekje in 2015 is ook ‘bij deze‘ nu officieel goed, omdat het zo veelvuldig zonder n werd geschreven. De officiële spelling is heel lang ‘bij dezen‘ geweest dus met een n. ‘Dezen’ is een oude naamvalsvorm van ‘dit’.

Bij dezen laat ik jullie in ieder geval graag weten dat beide vormen geaccepteerd zijn maar dat mijn voorkeur uitgaat naar de oude spelling want het staat verzorgder.

Fout 4: Persé

Hoewel ik het woord ‘persé’ niet per se visueel onaantrekkelijk vind, is de officiële spelling anders. Namelijk zonder spatie en accent aigu. Het klinkt misschien wat Frans maar het komt uit het Latijn. De spelling die we handhaven is dan ook de Latijnse manier: per se. ‘Per’ betekent ‘op’ en ‘se’ betekent ‘zichzelf’.

Fout 5: Anne’s nieuwe huis

Eigenlijk hoor je de apostrof-s als bezits-s alleen te gebruiken na de klinkers a-i-u-y-o of na afkortingen/initialen of na een enkele ‘e’ die als lange ‘e’ klinkt (zoals in Enschede). Officieel hoor je dit dus niet te doen na woorden die eindigen op een onbeklemtoonde ‘e’ (schwa) of klinkercombinatie. Toch zie je vaak -en vooral na de letter e- dat mensen ten onrechte een apostrof gebruiken.

Officieel moet het dus zijn: Annes nieuwe huis. Wel zegt ‘onze taal’ dat het wat hun betreft de spelling wel te verdedigen is als het woord beter naar voren komt met een apostrof bijvoorbeeld in ‘Coetzee’s roman.’

Kortom:

Bij woorden die op een onbeklemtoonde e eindigen of op een klinkercombinatie schrijf je de s eraan vast. 

Lidewijs moeder is nog maar vijftig.

Mariekes nieuwe vriend is een hele leuke vent.

Is dat Milous hond?

Bij woorden die op een beklemtoonde e eindigen (klank: ee) of bij initialen/afkortingen schrijf je wel een apostrof.

M’s rol in de James Bond films werd jarenlang vertolkt door Judy Dench.

Enschede’s vuurwerkramp heeft duidelijke sporen achtergelaten.

Fout 6: Ten alle tijden

Dit is voor veel mensen een lastige, maar de officiële spelling is ‘te allen tijde‘. Je moet de n dus een paar plaatsen opschuiven. Het is een zogenaamde ‘staande uitdrukking’ waarin een oude naamvalsvorm bewaard is gebleven. Wat het lastig maakt, is dat mensen in de spreektaal de n hebben toegevoegd. ‘Ten alle tijden’, klinkt nu eenmaal wat lekkerder dan ‘te allen tijden.’ Bovendien kennen we het woord ‘ten’ van talloze andere woorden en uitdrukkingen zoals ‘ten tijden van’. Dat maakt het er niet makkelijker op. Dit is er echt een om uit je hoofd te leren en gewoon te onthouden.

Fout 7: Beseft hij zich dat wel?

Beseffen is een werkwoord zonder wederkerig voornaamwoord (me, je, zich, ons etc.). Dat betekent dat je ‘ik besefte me’ eigenlijk grammaticaal niet klopt. Wat het verwarrend maakt, is dat het synoniem ‘zich realiseren’ wel een wederkerig voornaamwoord heeft.

Kortom:

Beseffen heeft geen wederkerend voornaamwoord.

Ik besefte pas veel later dat ik eigenlijk op vrouwen viel.

Realiseren heeft wel een wederkerend voornaamwoord.

Ik realiseerde me pas veel later dat ik eigenlijk op vrouwen viel. 

Fout 8: Elke fout is er één teveel.

Deze taalfout zie ik echt overal terugkomen. Zelfs in de nieuwsartikelen van toonaangevende media. Op de een of andere manier zijn veel mensen in de veronderstelling dat ‘teveel’ steevast aan elkaar geschreven moet worden. Dit klopt niet. Als het ‘meer dan nodig’ betekent, moeten de woorden los worden geschreven. Een ezelsbrug is hierbij dat je het zou kunnen vervangen door ‘te weinig’. (Wat je ook niet aan elkaar schrijft.)

Kortom:

Je schrijft ‘te veel’ als twee losse woorden als het ‘meer dan nodig’ betekent. 

Ik heb te veel gedronken. 

Het werd me allemaal te veel.

Er staat te veel wind.

Je schrijft ‘teveel’ aan elkaar als het zelfstandig wordt gebruikt.

Een teveel aan vitamine B kan schadelijk zijn voor de gezondheid.

Het teveel aan huid wordt verwijderd door de chirurg.

Fout 9: Sex

Genoeg over taal, nu over sex. Of seks? Hoewel je beide vormen voorbij ziet komen, is de Nederlandse spelling gewoon ‘seks‘. Al begrijp ik wel dat de aantrekkingskracht van het woord groter is met een x en dat de ks-variant misschien Jan Wolkers-achtige associaties oproept. Toch is het officieel fout als je het schrijft met een x. Woorden als ‘seksshop’ en ‘seksuoloog’ zijn ook niet met een x. Het tijdschrift Linda heeft er trouwens wel een officieel beleid van gemaakt om de Engelse schrijfwijze aan te houden.

Uitzonderingen op de regel zijn termen die direct uit het Engels komen zoals ‘casual sex’. Ook het woord ‘sexy’ heeft de Engelse x behouden.

Fout 10: Ik ga er vanuit dat dit klopt

Toegegeven, dit is een lastige door al die voorzetsels en losse woorden, maar het is dus niet ‘ik ga er vanuit’ maar ‘ik ga ervan uit‘.

Onthoud het volgende, als je het woordje ‘er’ hebt en dit direct gecombineerd wordt met een voorzetsel dat erachter staat, dan schrijft je deze woorden (bijna altijd) aan elkaar. (Zie bijvoorbeeld het woord ‘erachter‘ in de vorige zin).

Net als:

Ik zie erop toe dat we de nieuwe regels naleven.

Deze is minder lastig, omdat je – anders dan bij ‘vanuit’ – niet snel de neiging zult hebben om ‘op’ en ‘toe’ aan elkaar te plakken (‘Ik zie er optoe’). Dit zul je eerder doen bij  ‘van’ en ‘uit’ omdat ook het woord ‘vanuit’ bestaat zoals in de zin  ‘ik werk het liefst vanuit huis’, wat dus een heel ander gebruik is van de twee woorden. Doordat ‘uitgaan van’ een scheidbaar werkwoord is met een vast voorzetsel, waarbij het stukje ‘uit’ dus los kan komen van de rest, komen de voorzetsels achter elkaar te staan en dat levert verwarring op.

Volg je het niet meer? Geen probleem. Ga ervan uit dat dat je ‘er’ aan de ‘van’ plakt en laat ‘uit’ verder lekker met rust.

Wordt het je allemaal te veel? Zie je sowieso door de bomen het bos niet meer en heb je niet per se zin om al je teksten zelf te schrijven omdat je tenslotte nog meer te doen hebt? Neem dan contact met ons op! Wij helpen je te allen tijde met liefde verder.

Neem contact op

Heb je hier wat aan gehad? Super! Heb je nog meer hulp nodig? Neem contact op!